Shiri Eisner*
Bu bölüm Shiri Eisner’ın The monosexual privilege checklist isimli yazısının çevirisidir ve metin, Bi: Notes for a Bisexual Revolution isimli kitabından alınmıştır
Birkaç gün önce erkek ayrıcalığı kontrol listesinin çevirisini yapıp düzenlerken daha önce hiç monoseksüel ayrıcalığı kontrol listesi görmediğimi fark ettim. Aslında bu terimin konuşulduğunu ve buna değinildiğini de daha önce hiç duymamıştım. Pek çok grup için birçok ayrıcalık listesi bulunmasına rağmen, monoseksüellerin ayrıcalık yaşadığı fikri nispeten yeni; queer ve biseksüel politik düşünce de buna yabancı. Çoğu zaman “ayrıcalık” biseksüellik ya da biseksüellerle ilgili olarak ortaya çıktığında bu, “heteroseksüel” ile bir araya getiriliyor. Biseksüellerin “heteroseksüel ayrıcalığı”ndan (buraya faydası dokunacak bir ipucu verelim, heteroseksüel değiliz) faydalandığı iddia ediliyor. Bu yüzden bu kavramların bazıları üzerine derinleşip monoseksüel ayrıcalığı kontrol listesi oluşturmanın zamanı gelmiş olabilir diye düşündüm.
“Aslında monoseksüellerin hayatlarında kolaylıkla erişip biseksüellerin erişemediği pek çok şey var. Bu listenin monoseksüellerin ayrıcalıklarını anlayıp biseksüeller için daha iyi destekçi olmaları konusunda onlara yardımcı olacağını umuyorum.”
Biseksüellerin baskılanış biçimleri çokça inkar edilen ve silinen bir konu. Gördüğüm kadarıyla böyle bir listenin önemi bu deneyime işaret etmek olacaktır. Aslında monoseksüellerin hayatlarında kolaylıkla erişip biseksüellerin erişemediği pek çok şey var. Bu listenin monoseksüellerin ayrıcalıklarını anlayıp biseksüeller için daha iyi destekçi olmaları konusunda onlara yardımcı olacağını umuyorum. Ayrıca biseksüellere kendilerine (çoğu zaman açık açık) uygulanan baskıyı anlamaları konusunda yardımcı olmayı umuyorum. Bu liste, kişisel kötü davranışlar bütünü olmaktan ziyade bir sistem olan bifobi üzerine biseksüel ve queer hareket içinde daha derin tartışmalar yaratmak için bir başlangıç noktası olabilir.
Terminolojiye dair bir not
Monoseksüel/biseksüel gibi ikili bir yapı kullanmanın problemli olduğunun farkındayım. Fakat bunu, halihazırda bu ikili sistem içinde işleyen toplumdaki eşitsiz güç ilişkilerini ifşa etmek için politik ve analitik bir alet edevat olarak kullanıyorum. Ayrıca, monoseksüel/biseksüel kullanımı, cisgender**/transgender, erkek/kadın, beyaz/siyah ya da straight/queer kullanımlarından daha ikili değil. Diğer hareketlerinkine benzer argümanlar üretmesine rağmen sürekli ikilik yaratmakla suçlanan tek hareketin biseksüel hareketi olması şüpheli bir durum.
“Biseksüel” kelimesini şemsiye bir terim olarak kullanıyorum. Bu şemsiye, birden fazla cinsiyete çekim duyan, kendini biseksüel, panseksüel, akışkan, queer, heteroflexible, homoflexible olarak tanımlayan varoluşları ve biseksüel spektrumundaki diğer kimlikleri kapsadığı gibi kendini biseksüel hareketin/topluluğun bir parçası görenleri de içeriyor.
“Monoseksüel”i tek bir cinsiyete çekim duyan ve kendini heteroseksüel, gey ve lezbiyen olarak tanımlayan kişiler olarak tarif ediyorum.
Toplumun birilerine ödül olarak verip diğerlerinden mahrum kıldığı şeye “ayrıcalık” ismini veriyorum.
Zorunlu açıklama
Monoseksüel ayrıcalığı listesini hazırlarken niyetim ne tüm monoseksüellerin aynı olduğunu ne de hepsinin ayrıcalıklarından faydalanmaktan başka bir şey yaşamadığını söylemekti. Güç eşitsizlikleri, sosyal harita üzerindeki her alanda varlığını sürdürür. Monoseksüeller de diğer herkes gibi bundan olumsuz etkilenebiliyor. Tanımlanan bazı noktalar, doğal olarak ötekileştirilen diğer gruplardan insanların durumuyla ortak — insanlar çeşitli kimlikler üzerinden benzer ayrıcalık ya da baskılanma biçimlerini yaşıyorlar. Bu liste keskin bir biçimde belirli bir gruba özel değil. Ve tabii ki kişiler ne kadar daha fazla ayrıcalıktan yararlanıyorsa bu listede anlatılanlar o kadar doğru olacaktır (özellikle de erkekler, beyaz insanlar, heteroseksüeller, natranslar vb.) Ayrıca tüm biseksüellerin baskılandığını ve hiçbir ayrıcalıktan yararlanmadığını ima etmeye çalışmıyorum– pek çok biseksüel ayrıcalıklardan faydalanan diğer gruplara da mensup. Hayattaki diğer her alanda olduğu gibi bu durum da karmaşık ve çok yönlü. Hepimiz baskı uyguladık ve baskılandık. Hem baskı uygulamamız hem ayrıcalıklarımız üzerine çalışmalıyız. Bunu bir fırsat olarak görün.
Bu liste, erkek ayrıcalığı, beyaz ayrıcalığı, heteroseksüel ayrıcalığı ve iki tane cisgender ayrıcalığı kontrol listelerinden aldığım birtakım fikirleri içeriyor. Onları da okuyun.
Ayrıcalıklar listesi yazabilmek, ezbere bir şey değil benim için. Bu listeyi yaparken ben de birçok ayrıcalıktan faydalandım. İsrail vatandaşı bir Yahudiyim (dolayısıyla Filistinlilerin mahrum bırakıldığı pek çok sivil hak ve ayrıcalıklara erişimim var). İngilizce konuşabiliyorum. Üniversite mezunuyum. Biseksüellik ve queer teori/politika üzerine akademik ve politik yazılara erişimim var. İnternet bağlantım var, bilgisayara erişimim var. Bilgisayar kullanmak için gereken teknik becerilere sahibim. Sağlam bedenli olmamama rağmen ellerimi yazmak, gözlerimi okumak (gözlüklerimin yardımıyla olsa da) için kullanabiliyorum. Bunlar, bu postu yazmamı sağlayan şeyler olarak düşündüğüm ayrıcalıklar (muhtemelen daha fazlası vardır). Listeyi okurken bu paragraf ve liste ışığında kendi ayrıcalıklarınızı düşünün lütfen.
Monoseksüel ayrıcalığı listesi
- Toplum benim cinsel kimliğimin gerçek olduğunu, benim gibi insanların varlığını doğruluyor.
- İnsanlara açıldığımda (genellikle cinsel ve romantik geçmişimi açığa vurarak) kanıtlamam talep edilmeden bana inanılıyor.
- Açıldığımda insanların (yalan söylediğimi ya da basitçe hatalı olduğumu varsaymaları yerine) söylediğim şeyin benim gerçek/hakiki cinsel kimliğim olduğunu kabul edeceklerinden eminim.
- Açıldığımda hiçkimse gerçek kimliğimi gizlediğimi düşünmez.
- Biseksüelliği tanımlama ve yargılama konusunda kendisini biseksüel olarak tanımlayanlardan daha fazla otorite sahibi olduğum düşünülür.
- Cinsel kimliğimin algılanışı ve kabulü genellikle ilişkilerimden, partnerlerimden ve hayat tarzımdan bağımsızdır.
- Cinsel olmayan bir bağlamda açıldığımda cinsel olarak müsait olduğum ya da cinsel bir eyleme onay verdiğim düşünülmez.
- İnsanların cinsel kimliğimi yeniden isimlendirmeyeceğinden ya da kullandığımdan daha başka şekilde kimliğimi ifade etmeyeceklerinden emin olabilirim.
- Ya görünmezliği (“monoseksüel olarak görünmek [passing]”***) ya da cinsel kimliğime bağlı olarak sürekli ötekileştirilmeyi ve/veya sınıflandırılmayı seçmek zorunda bırakılmam.
- Çıktığım biriyle göründüğümde de cinsel kimliğime ait topluluk üyelerinden biri olarak tanınacağımdan eminim.
- Cinselliğimi ifade ederken kullandığım kelime yüzünden heteropatriyarka ya da cisgender ayrıcalığını elimde tutmakla asla suçlanmam.
- Cinsel kimlikler bazında ayrılmış etkinliklerde (örneğin hetero bekarlar gecesi, eşcinsel topluluğu merkezleri ya da sadece lezbiyenlere açık etkinlikler) hoş karşılanacağımı hissederim.
- Eğer tek eşli bir ilişki içinde olmayı tercih ettiysem, ailem, topluluğum ya da partnerim benden cinsel kimliğimi değiştirmemi beklemez ya da bu konuda bana baskı yapmaz.
- Potansiyel partnerlerimle ilişkim, cinsel kimliğim sebebiyle aşk ilişkisinden, aniden aşağılandığım, onurumun kırıldığı, sözel ya da cinsel şiddet gördüğüm bir şeye dönecek diye kaygılanmam.
- Çok eşli bir ilişki içinde olmayı seçtiğimde cinsel kimliğim sebebiyle ait olduğum gruba dair tektipleştirmeleri tekrar üretmekle suçlanmam.
- Medyada ve sanat alanında cinsel kimlik grubum ve yaşam tarzıma ilişkin temsillerle yeterince kolaylıklıkla karşılaşabiliyorum. Bu konuda zorluk yaşamıyorum.
- Eğer yönelimdaşım olan kurgusal, tarihi ya da önemli bir figürle karşılaşırsam, kendisinin senaryoda ya da medya ve izleyiciler tarafından o cinsel kimlikle adlandırılacağından gayet eminim.
- Kendimi tanımlamak için kullandığım kelimeyle sıklıkla medyada ve sanatta karşılaşırım. Onu duyduğumda ya da okuduğumda, varlığının inkar edildiği bir bağlamda karşılaşmam.
- Cinsel kimliğimden insanlara özellikle değinen yazılı yayınları, kurumları, medya temsillerini kolayca bulabiliyorum.
- Günlük dilin cinsel kimliğimi (“hetero ve eşcinsel”, “gey ve lezbiyen” gibi vs.) içerdiğine eminim.
- Cisgender isem, partner şiddeti ve cinsel şiddet yaşama ihtimalim daha az.
- Cisgender isem, depresyonla yaşama ve intihar etme ihtimalim daha az.
- Cisgender isem, fakirlik yaşama ihtimalim daha az.
- İş yerinde cinsel kimliğim konusunda rahatça açık olabilirim.
- Topluluğumda cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların yaygınlığı ve bana uygun önleyici yöntemlerle ilgili bilgiye erişimim var. (Örneğin; internetten araştırma yapmak doğru ve erişilebilir pek çok sonucu ortaya çıkarıyor)
- Ve bu konudaki bilgilere diğer cinsel kimlik grupları için hazırlanan içeriklerden ulaşmam gerekmez.
- Şehirde yaşıyorsam belirli ihtiyaçlarıma uygun sağlık hizmetleri bulabilirim.
- Cisgender isem, sağlık hizmetlerinden kaçınarak kendi sağlığımı riske atma ihtimalim zayıftır.
- Ayrıcalıklarımı fark etmeme ayrıcalığına sahibim.
Cisgender: Atanan cinsiyetiyle, kendisini tanımladığı cinsiyet kimliği uyum arz eden kişi. Örneğin trans, genderqueer olmayan kişileri kapsar.
Heteropatriyarka: Heteroseksüel erkek egemenliği anlamına geliyor.
Notlar
*Shiri Eisner, kendisini genderqueer, biseksüel, anarşist, Mizrahi (Arap kökenli Yahudi), sakat/kronik hastalıkla yaşayan, vegan, geek, metalhead ve çılgın bir leydi kedi olarak tanımlayan feminist biseksüel bir aktivist. İsrail’de yaşıyor, Tel Aviv’deki Panorama isimli biseksüel/panseksüel feminist örgütün kurucusu. (ç.n)
**Zamanında üretilen “natrans” çevirisi çok kıymetli olsa da özellikle interseks’i görünür kılma isteği ve kaygısıyla “cisgender” çeviri metninde olduğu gibi bırakıldı. Bağlam gözetilerek sadece bir cümlede “cisgender”, “natrans” olarak çevrildi. (ç.n)
***Orijinali “passing” olan kelimenin Türkçe karşılığını layikiyle ve içimize sinecek şekilde bulamamış olsak da geçiş kelimesinin bu metin ve bağlamda imlediği şey, insanların toplum tarafından direkt monoseksüel (heteroseksüel ya da eşcinsel) olarak atanmasıdır. (ç.n)
Shiri Eisner yazısında listeye ekleme yapma taleplerine açık olduğunu belirtiyor. Ayrıca başka ötekileştirilmiş grupların da aynı davranış pratikleriyle karşılaştığının altını çizecek olanlara yazının “zorunlu açıklama” bölümünü okumaları gerektiğini söyleyip diğer ayrıcalık listelerine bu tür yorumları yapmayı düşünüp düşünmediklerini kendilerine sormalarını salık veriyor. Eğer düşünülmediyse kişilerin kendilerine bunun nedenini ve bu durumun konuyla olan alakasını sormasını istiyor. (ç.n)
Bu da ilginizi çekebilir: Biseksüel Şemsiyesi